«دو گل»؛ بزرگداشتی ساده و بی‌ادعا
مجله نماوا، مینو خانی
ژنرال شارل دو گل، نامی است که با تاریخ افتخارآفرین فرانسه پیوند خورده و تا به امروز در میان فرانسویان و و طن‌پرستان هر کشوری که او را می‌شناسند، زنده است. نام شارل دو گل در همه جای فرانسه ثبت است، هیچ شهر و روستایی در فرانسه را نمی‌توان پیدا کرد که اسم میدان و خیابان و کوچه‌هایش، شارل دو گل نباشد. بر دیوار شهرداری پاریس تصویر بزرگ او به فرانسویان لبخند می‌زند. شارل دو گل فردی نظامی بود که طی جنگ جهانی دوم به دلیل مخالفت با سیاست‌های ژنرال پتن (که در سال ۱۹۴۰ به ریاست جمهوری فرانسه رسید) در پذیرش شکست از آلمانها به عنوان خیانت‌کار شناخته شد، به لندن رفت تا با وینستون چرچیل، نخست‌وزیر وقت بریتانیا ضمن دریافت کمک از آنها، اقدامات خود در جهت حفظ فرانسه و تشکیل جبهه مقاومت را به سرانجام برساند و چنانچه تاریخ نشان می‌دهد هدایت و رهبری جبهه مقاومت، به پیروزی و آزادی فرانسه انجامید و ژنرال دو گل در سال ۱۹۴۴ به عنوان رئیس جمهور موقت فرانسه به قدرت رسید و جایگزین فیلیپ پتن شد، کسی که به جرم خیانت به کشور به اعدام محکوم شد ولی شارل دو گل حکم اعدام او را به حبس ابد تقلیل داد.
فیلم «دو گل» به کارگردانی گابریل لو بومن به روزهای جنگ در سال ۱۹۴۰ در فرانسه می‌پردازد، اما نه اینکه جنگ را پیگیری کند، بلکه سیاست‌های کلان و تصمیم‌گیری سیاستمداران و رئیس جمهور فرانسه را به تصویر می‌کشد. جز چند صحنه خیلی مختصر از مهاجرت فرانسوی‌ها از پاریس به شهرها و روستاهای دور از جنگ و تصاویر خیلی محدودی از کشته‌شده‌ها در مسیر، جنگی دیده نمی‌شود. همین چند صحنه هم، به واسطه مهاجرت خانواده شارل دو گل است. دوربین از یک سو، شارل دو گل را دنبال می‌کند که از پاریس به بروکسل و از بروکسل به لندن می‌رود و در تلاش است جبهه مقاومت را سر و سامان دهد و از سوی دیگر، خانواده او را که مرتب جا عوض می‌کنند تا در امنیت باشند و در نهایت به لندن و نزد دو گل می‌رسند. در پلان‌هایی که شارل دو گل با خانواده‌اش در فواصل جابه‌جا شدن‌ها دیدار می‌کند، عشق وافرش به دختر کوچکش که دچار سندروم داون است و حمایت‌ها و دلگرمی‌های همسرش به تصویر کشیده می‌شود تا به مخاطب تصویر خانواده‌ای پر مهر و پر قدرت را نشان دهد.
شارل دو گل در مواجهه با سیاستمداران فرانسوی و نخست‌وزیر انگلستان، آرام، با اراده، و قدرتمند است و به گونه‌ای رفتار می‌کند که علیرغم مخالفت با چرچیل، او را با خود همراه می‌کند. کریستین برجه، منتقد مجله «فیش‌های سینما» درباره این فیلم نوشته: «دو گل، فیلمی زیبا و هوشمندانه و به لحاظ تاریخی، غرورآفرین و تاثیرگذار است». چنین نظری از یک منتقد سینمایی نشان می‌دهد، این چند برگ از یکی از برهه‌های تاریخ روزگار پرتلاطم فرانسه، مستند و بر اساس واقعیات تاریخی است.
گابریل لو بومن که در یک مدرسه سینمایی در بولونیای ایتالیا درس خوانده، در برگشت به فرانسه به سرویس «سینمایی ارتش» پیوسته و این موقعیت برای او دسترسی راحت به فیلم‌های مستند درباره جنگ‌های فرانسه از جمله دو جنگ جهانی اول و دوم، جنگ فرانسه با هندوچین و الجزایر و… ایجاد کرد. در کارنامه لو بومن ساخت مستندها و فیلم‌های کوتاه زیادی دیده می‌شود و همین‌ها او را در ساخت چهارمین فیلم سینمایی بلندش، «دو گل» قدرتمند ساخته است. خصوصا شناخت او از جنگ‌های فرانسه، دید درست و عمیقی به او بخشیده که در «دو گل» دیده و حس می‌شود. فیلمی به دور از اغراق‌گویی و بزرگ‌نمایی یکی از اسطوره‌های تاریخ فرانسه، به دور از سر و صدای و هیاهوی یکی از مهمترین و بزرگترین جنگ‌های قرن بیستم، خصوصا در فرانسه‌ای که هنوز تن و روح زخمی‌اش از جنگ جهانی اول التیام نیافته بود، فرانسویانی که هنوز خود را پیدا نکرده بودند، دوباره درگیر جنگ شدند. تاریخ شفاهی در فرانسه می‌گوید آنها که جنگ اول را زیسته و آن همه کشته و زخمی و گرسنگی و دوری و از دست دادن را چشیده بودند، دیگر توان مبارزه نداشتند و شاید با سیاست پتن مبنی بر پذیرش شکست و اشغال کشور توسط آلمانها همراه بودند. اما شارل دو گل، به گونه‌ای حس وطن‌پرستی را در فرانسویان زنده کرد که آن روزگار را تبدیل به یکی از برگ‌های زرین تاریخ فرانسه کرد. اگر هنوز با کسی که آن روزگار را دیده یا با واسطه نزدیک از آن روزگار شنیده، درباره جبهه مقاومت صحبت شود، هنوز برق چشمانش نگاه را خیره می‌کند.
فیلم «دو گل» در روز ۱۸ ژوئن ۲۰۲۰، روزی که شارل دو گل در سال ۱۹۴۰، از طریق رادیو بی بی سی، به فرانسوی‌ها پیام مقاومت و آرزوی فرانسه آزاد را داد، اکران شد؛ یعنی دقیقا ۶۰ سال بعد از آن پیام رادیویی تا به فرانسوی‌ها یادآوری کند که اگر امروز فرانسه یکی از کشورهای مهم جهان است، اگر می‌تواند بر کشورهای ضعیف‌تر حکومت کند، اگر… روزگاری پرتلاطم را پشت سر گذاشته تا به قدرت رسیده است.
سیاست فرهنگی-هنری در فرانسه حاکی از ساخت فیلم‌هایی از درگیری‌های فرانسه در جنگ‌هاست. نمایش این فیلم‌ها، انتشار کتاب خاطرات و نامه‌نگاری‌ها در تاریخ‌های مهم جنگ‌های فرانسه، ساخت ویژه‌برنامه‌های تلویزیونی با حضور بازماندگان جنگ یا علاقمندان به موضوع جنگ‌ها (خاطرم هست یک بار یکی از مهمانان ویژه‌برنامه پنج قسمتی از سالگرد جنگ جهانی اول که تصاویر آن روزگار را بازسازی و رنگی کرده بودند تا بین گفت‌وگوها پخش کنند، آقایی بود که کلکسیونی از پوکه‌ها و یادگاری‌هایی از جنگ‌ها داشت)، مورخان و سیاستمداران یکی از مهمترین سیاست‌های فرهنگی فرانسه است. ساخت و نصب یادبود شهدا و مدافعان وطن در فرانسه در هر جایی از شهرها و روستاها، سیاست مستمری است، حتی اگر این یادبود تخته سنگی در ایستگاه قطاری باشد، یا طاق نصرتی در ورودی شهری، یا حتی پلاکاردی بر دیوار کلیسا یا بنایی تاریخی. چرایی این سیاست فرهنگی این است که هیچ کس، هیچ وقت فراموش نکند روزگاری چه کسانی برای دفاع از کشور از جان‌شان گذشتند، تا حس وطن‌پرستی در نسل‌هایی که حتی هنوز جنگی را نزیسته‌اند، تقویت شود. «دو گل» یکی از همین سیاست‌هاست، بزرگداشتی ساده و بی‌ادعا برای رهبر جبهه مقاومت، شارل دو گل.
تماشای «دو گل» در نماوا
نوشته «دو گل»؛ بزرگداشتی ساده و بی‌ادعا اولین بار در بلاگ نماوا. پدیدار شد.
