«در یک شب اتفاق افتاد»؛ عشق، زمان و مکان را درمی‌نوردد
مجله نماوا، مینو خانی
الن اندروز (با بازی کلودت کولبرت) دختر نازپرورده یک بانک‌دار میلیونر امریکایی بدون اجازه پدرش با کینگ وستلی، خلبانی که به تازگی و بر حسب تصادف با او آشنا شده، ازدواج کرده است. الن برای رسیدن به وستلی در نیویورک و به خاطر مخالفت پدرش با این ازدواج از کشتی مسافرتی پدر در میامی خود را به آب می‌اندازد و فرار می‌کند. در حالی که وکلای پدر در جست‌وجوی او هستند، سوار اتوبوسی به مقصد نیویورک می‌شود تا خود را به وستلی برساند. در راه با پیتر وارن (با بازی کلارک گیبل) خبرنگار اخراجی یک روزنامه برخورد می‌کند. این دو با هم، سفر جاده‌ای را در پیش می‌گیرند و…
فیلم «در یک شب اتفاق افتاد» از اولین آثار فرانک کاپرا، کارگردان ایتالیایی‌الاصل است که سه بار برنده جایزه بهترین کارگردانی جوایز اسکار شد و در دهه ۳۰ میلادی برترین کارگردان هالیوود نام گرفت. این فیلم از اولین کمدیهای موسوم به اسکروبال است، سبکی که بعد از رکود اقتصادی آمریکا در سینمای آن کشور رونق پیدا کرد. وجه کمیک اسکروبال براساس دیالوگ‌های پینگ‌پونگی است که بین شخصیت‌ها رد و بدل می‌شود؛ وجهی که در «در یک شب اتفاق افتاد» بسیار خوب شکل گرفته. دیالوگ‌های کوتاه و جذابی که در عین اینکه سیر تحول شخصیت‌ها را نشان می‌دهد، جذاب و خنده دار است، نه در حدی که قهقه مخاطب را برانگیزاند ولی لبخندش تا پایان فیلم ادامه دارد. شاید سیر تحول شخصیت در این فیلم را به سادگی بتوان در این جملات خلاصه کرد: یک دختر لوس و سرکش یا به قول پیتر وارن، سرتق، به دختری عاشق و جسور تبدیل می‌شود؛ پیتر وارن لجباز با روحیه حمایت‌گر و البته سودجویش به یک مرد عاشق تبدیل می‌شود؛ پدر سرسختی که می‌خواهد همه را با پولش بخرد، راضی می‌شود دخترش را به مرد بی‌پولی که به جای جایزه ۱۰ هزار دلاری فقط ۳۹ دلار و ۶۰ سنتی که طی سفر خرج دختر کرده بود را مطالبه می‌کند، راضی می‌شود چون عشق را چشمان او می‌بیند و باور می‌کند عشق بهترین سرمایه زندگی برای یک زن است و همه اینها در یک شب اتفاق می‌افتد، اما یک شبی که به اندازه تاریخ زندگی هر فرد زمان لازم دارد. چون عشق زمان و مکان را درمی‌نوردد.
با این همه در این فیلم هیچ عشق رمانتیکی وجود ندارد و آنچه تصویر می‌شود اتفاقا درگیری‌های لفظی یک زن و مرد مغرور و سرسخت است، اما عشقی پس این سرسختی و غرور وجود دارد که مخاطب را با خود همراه می‌کند، هر چند بر طبق عادت و حتی کلیشه می‌داند که انتهای این سرسختی، عشق زیبایی جلوه خواهد کرد. برای همین است که این فیلم بعد از گذشت نزدیک به ۹ دهه همچنان دیدنی است.
و شاید به راحتی بتوان این فیلم را بازتابی زیبا و منعطف از شرایط اقتصادی آن روز امریکا دانست؛ روزگاری که به «رکود بزرگ اقتصادی» در جهان معروف است. بر اساس نظر اقتصاددانان، این رکود، عمیق‌ترین، طولانی‌ترین و گسترده‌ترین بحران اقتصادی سده بیستم است که از سال ۱۹۲۹ شروع شد و تا اوایل ۱۹۴۰ هم طول کشید. در سال ۱۹۲۹ ارزش سهام امریکا به شدت کاهش پیدا کرد. در سال ۱۹۳۳، یک سال قبل از ساخت این فیلم، نرخ بیکاری در امریکا به ۲۵ درصد افزایش یافت و بسیاری از امریکایی‌ها به دنبال کار به شهرهای بزرگ مهاجرت کردند. شاید با توجه به این نکات به راحتی بتوان درک کرد که چرا پیتر واردن که از کارش اخراج شده، می‌خواهد الن را با هر ترفندی که شده به نیویورک برساند و راحت بتوان درک کرد که پس حمایت و مراقبت از الن در مقابل کسانی که تصویر او را در روزنامه دیده‌اند و می‌خواهند برنده خوشبخت ۱۰ هزار دلاری باشند، نجات دهد؛ هم دارد آهسته آهسته به او دل می‌بندد و هم از طریق فروش داستانش به روزنامه پول خوبی شرافتمندانه‌ای به دست خواهد آورد.
اما با این همه کاپرا نشان می‌دهد که در پس همه این سودجویی‌ها و فشارهای اقتصادی این عشق است که پیروز می‌شود چون پیتر واردن نه به پول فروش داستانش به روزنامه می‌رسد و نه از پدر الن جایزه ۱۰ هزار دلاری را طلب می‌کند. همان چیزی که می‌تواند برای مخاطب در هر زمانه‌ای و در هر جغرافیایی جذاب باشد و این است که فیلم را نه زمان‌مند می‌کند و نه مکان‌مند تا فیلم، اثر فاخر و شاهکاری در طول تاریخ باقی بماند. ویژگی‌هایی که نظریه‌پردازان هنر، درباره شاهکار یا اثر درجه یک هنری می‌دانند، موضوع و محتوای جذاب در فرم درستی ارائه می‌شود که مخاطب را در طول تاریخ با خود همراه می‌کند.
«در یک شب اتفاق افتاد» اولین فیلم تاریخ سینماست که هر پنج جایزه اصلی اسکار را به دست آورد: بهترین فیلم، بهترین کارگردانی، بهترین فیلم‌نامه و بهترین بازیگر نقش اول زن و بهترین بازیگر نفش اول مرد؛ اتفاقی که فقط دو بار دیگر در تاریخ اسکار برای فیلم‌های «پرواز بر فراز آشیانه فاخته» (میلوش فورمن/ ۱۹۹۵) و «سکوت بره‌ها» (جاناتان دمی/ ۱۹۹۱). انستیتو فیلم آمریکا (AFI) آن را در رده سی و پنجمین فیلم تاریخ آمریکا و سومین کمدی-رمانتیک تاریخ سینما قرار داده است. در سال ۲۰۰۶ و بعد از گذشت ۷۲ سال از ساخت فیلم «در یک شب اتفاق افتاد» نیز مجله پریمیر آن را در رتبه پنجاهم بهترین کمدیهای تاریخ سینما قرار د‌‌اد.
تماشای «در یک شب اتفاق افتاد» در نماوا
نوشته «در یک شب اتفاق افتاد»؛ عشق، زمان و مکان را درمی‌نوردد اولین بار در بلاگ نماوا. پدیدار شد.
