سال پیش فیلم «ستاره‌ای متولد شده است» اکران شده که ستاره‌ی فیلم، بردلی کوپر، هم جلوی دوربین‌ و هم روی صندلی کارگردانی بوده است. این رویه به یک سنت در سینما تبدیل شده: بازیگران محبوبی که به کارگردانی روی می‌آورند و هم‌چنان در مقابل دوربین‌شان ظاهر می‌شوند. اما همیشه این طور نیست؛ بازیگران زیادی مثل راب راینر Rob Reiner و پنی مارشال Penny Marshall کارگردانی کرده‌اند و از بازی در نقش‌های بزرگ دوری گزیدند. از طرفی، کارگردان‌هایی مثل کوئنتین تارانتینو و اسپایک لی که بازیگران مطرحی نبوده‌اند، به هر صورت در فیلم خودشان ظاهر شده‌اند.
حالا در این مقاله به لیست بازیگران مطرحی اشاره می‌کنیم که در فیلم‌های خودشان با قدرت جلوی دوربین نیز ظاهر شده‌اند.

۱۸. مل گیبسون

در اولین تجربه‌ی کارگردانی-بازیگری مل گیبسون، «مرد بدون چهره» The Man Without a Face، حضور او در فیلم خودش زیاد جلب توجه نکرد. اما در فیلم دومش «شجاع‌دل» Braveheart که یک داستان حماسی بزرگ درباره‌ی رهبر مستقل اسکاتلندی بود، فروش بسیار خوب و توجه داوران اسکار را از آن خود کرد. شاید متن فیلم‌نامه نوشته‌ای ساده‌انگارانه داشت، اما توانایی گیبسون در به تصویر کشیدن صحنه‌های مبارزه‌ی شوکه‌کننده و استثنائی، شاهکار بود. پس از «شجاع‌دل»، گیبسون هرگز در برابر دوربین فیلم‌های دیگرش قرار نگرفت.

۱۷. آنجلینا جولی

اگر بخواهیم منصف باشیم، «اول پدرم را کشتند» First They Killed My Father اثر پارسال آنجلینا جولی یکی از بهترین کارهایش در مقام کارگردان است. فیلم «کنار دریا» By the Sea جلوه‌ای از شیوه‌ی کارگردانی رازآلود او بود. داستان درباره‌ی یک ازدواج در حال فروپاشی (با بازی برد پیت همسر سابقش) است. فیلم به شدت درباره‌ی قدرت ویرانگر انتظار، عدم امکان رسیدن به کمال و ماهیت سمی شهرت است. شاید «کنار دریا» یک فیلم غیرعادلانه باشد، اما به اثر جاودان بازیگر-کارگردان آن تبدیل شده است.

۱۶. کوین کاستنر

کوین کاستنر Kevin Costner در اوج شهرتش، فیلم «رقصنده با گرگ‌ها» Dances With Wolves را ساخت و در آن بازی کرد که به شدت مورد استقبال داوران اسکار قرار گرفت. این فیلم رقیب «رفقای خوب» Goodfellas ساخته‌ی مارتین اسکورسیزی بود و اسکار بهترین فیلم را از آن خود کرد. «رقصنده» یک فیلم حماسی پرقدرت است. مهم‌تر از همه، این فیلم با ظاهر کاستنر که در نقش قهرمان فیلم در قالب شخصیت‌های گری کوپر Gary Cooper (بازیگر فیلم‌های وسترن) دیده می‌شود، بسیار نزدیک است.

۱۵. بردلی کوپر

بردلی کوپر توانست یکی از بهترین بازی‌های خودش را رقم بزند. «ستاره‌ای متولد شده است» یک فیلم تأثیرگذار و سرگرم‌کننده است. بخشی از موفقیت فیلم به دلیل درک پویایی ستارگان فیلم است. در ابتدا به نظر می‌رسید که کوپر گزینه‌ی مناسبی برای بازی در فیلمش نباشد، اما برعکس، او به یکی از عناصر مهم در فیلم و داستان تبدیل شد. شخصیت جکسون مین Jackson Mayne المان‌هایی از قهرمان «تک‌تیرانداز آمریکایی» American Sniper، عاشق‌پیشگی «حقه‌بازی آمریکایی» American Hustle و «دفترچه امیدبخش» Silver Linings Playbook و حتی کمی حیوان‌صفتی فیلم‌های «خماری» The Hangover را از شخصیت‌های پیشینی که کوپر بازی کرده در خود دارد.

۱۴. دنزل واشینگتن

دنزل واشینگتن در اولین تجربه‌های فیلم‌سازی که داشت زیاد به عنوان کارگردان موفق ظاهر نشد. «آنتوان فیشر» Antwone Fisher و «مناظره‌کنندگان بزرگ» The Great Debaters فیلم‌های بدی نیستند، اما نتوانستند ویترین خوبی برای نشان دادن استعداد بازیگری کارگردان‌شان نیز باشند. فیلم «حصارها» همه چیز را تغییر داد. اگرچه داستان قدرتمند و احساسی نوشته‌ی آگوست ویلسون August Wilson نیز بی‌تأثیر نبود، اما بازی در این فیلم یکی از بهترین بازی‌های واشینگتن در فیلمی به کارگردانی خودش است.

۱۳. دنی دویتو

دنی دویتو Danny DeVito پیش از ساخت فیلم بلند کمدی «مادر را از قطار پرت کن» Throw Momma From the Train در سال ۱۹۸۷، فیلم‌های کوتاه و اپیزود سریال‌های متعددی را ساخته بود. با این حال عده‌ی اندکی انتظار حضوری پرقدرت را از دویتو در فیلم خودش داشتند. این فیلم تعریف تازه‌ای از کمدی سیاه را عرضه کرد و نام دویتو را بر سر زبان‌ها انداخت. او فیلم دیگری به نام «جنگ رزها» The War of the Roses ساخت و بار دیگر با قدرت بیشتری استعداد خود را در هر دو زمینه نشان داد.

۱۲. مارلون براندو

در ابتدا قرار نبود براندو فیلم «سربازهای یک‌چشم» One-Eyed Jacks را کارگردانی کند، اما پس از امتناع استنلی کوبریک و دیگر کارگردان‌های باسابقه برای ساخت آن، او مجبور شد خودش کارگردانی این فیلم را بر عهده بگیرد. برخلاف تولید جنجال‌برانگیز فیلم، نتیجه‌ی کار بسیار شگفت‌انگیز از آب در آمد. فیلم به خوبی از جذابیت براندو استفاده کرده بود. ای کاش او فیلم‌های بیشتری را کارگردانی می‌کرد.

۱۱. وارن بیتی

وارن بیتی Warren Beatty پیش از ساخت اولین فیلمش، به نوعی مسیر مرتبط با این کار را طی کرده بود. او با حضور در پروژه‌هایی مثل «بانی و کلاید» Bonnie and Clyde و «شامپو» Shampoo، سعی در دور شدن از تصویر پسر جذاب سینما را داشت. اما با ساخت «قرمزها» Reds، فیلم تاریخی و حماسی‌اش در سال ۱۹۸۱، نه تنها فیلمی شگفت‌آور از ترکیب سیاست و ادبیات را ساخته بود، بلکه فیلمی رمانتیک و ماندگار را عرضه کرد. نقش جان رید John Reed روزنامه‌نگار رادیکال با بازی بیتی، هم جذاب و هم فریب‌کارانه بود. او هم‌چنین فیلم‌های «دیک تریسی» Dick Tracy و «بول‌ورث» Bulworth را کارگردانی و در آنها بازی کرده است.

۱۰. دنیس هاپر

پیش از ساخت «ایزی رایدر» Easy Rider در سال ۱۹۶۹، دنیس هاپر Dennis Hopper ستاره‌ی مطرحی نبود. او یک بازیگر باتجربه بود که به دلیل بازی در نقش‌های مکمل فیلم‌های بزرگ، نقش‌های اصلی فیلم‌های مستقل و برخی برنامه‌های تلویزیونی شناخته می‌شد. «ایزی رایدر» به کلی تصویر مثبت او را تغییر داد. ساخت و بازی در «آخرین فیلم» The Last Movie نیز دوباره نام هاپر را مطرح کرد.

۹. باربارا استرایسند

پیش از بازی باربارا استرایسند Barbra Streisand در فیلم «ینتل» Yentl به او می‌گفتند که او برای بازی در نقش اول داستان بسیار پیر است. با این حال، استرایسند کارگردانی فیلم را نیز بر عهده گرفت و داستان ایزاک بشویس سینگر Isaac Bashevis Singer درباره‌ی دختر یهودی که برای تحصیل در تالمودیک خود را به شکل یک پسر در آورده بود، را به فیلمی عمیق و بی‌نظیر تبدیل کرد. پس از این فیلم، قابلیت‌های بازیگری و کارگردانی استرایسند باز هم شکوفا شد. «شاهزاده جزر و مد» The Prince of Tides و «آینه دو چهره دارد» The Mirror Has Two Faces نیز فیلم‌های پرصلابت دیگری از این بازیگر و کارگردان هستند.

۸. لارنس اولیویه

وقتی لارنس اولیویه Laurence Olivier در سال ۱۹۴۴ اقتباس جاودان امروزی‌اش از نمایشنامه‌ی هنری پنجم را با همین نام ساخت، یک بازیگر مطرح و موردتوجه بود. او کارگردان و بازیگر سه‌گانه‌ی «هنری پنجم»، «هملت» و «ریچارد سوم» از آثار مطرح شکسپیر بود. «هملت» اسکار بهترین فیلم و بهترین بازیگر مرد را کسب کرد. به نظر می‌رسد انتخاب آثار شکسپیر برای تجربه‌ی کارگردانی‌ و بازیگری اولیویه، انتخاب ساده‌ای بوده است؛ او تجربه‌ی بازی در این نمایش‌نامه‌ها در تئاتر را داشت که به شدت مورد استقبال قرار گرفته بود. اما اولیویه مایل بود این آثار کلاسیک را جلوی دوربین نیز ببرد.

۷. جری لوئیس

در فیلم‌های ابتدایی جری لوئیس Jerry Lewis، او شخصیتی رام‌نشدنی و طنزی کودکانه را به نمایش می‌گذاشت که یک همتای ایده‌آل برای آثار فرانک تاشلین Frank Tashlin انیماتور به حساب می‌آمد. اما زمانی که لوئیس تصمیم گرفت تجربه‌ی کارگردانی را به کارنامه‌ی بازیگری‌اش اضافه کند، مفهومی عمیق و بی‌باکانه را اضافه کرد که یادآور کمدین‌های صامت مثل باستر کیتون Buster Keaton بود. لوئیس فیلم‌های «پیشخدمت» The Bellboy، «شیفته زن‌ها» The Ladies’ Man و «پروفسور دیوانه» The Nutty Professor را کارگردانی و در آنها بازی کرده است. شاید بتوان گفت که جری لوئیس بازیگر تا حد زیادی مدیون جری لوئیس کارگردان است.

۶. جکی چان

جکی چان رکورد داشتن ۱۵ سمت شغلی در یک فیلم را دارد و یکی از پرکارترین افراد در صنعت نمایش است. چان از ابتدای فعالیت‌های هنری‌اش، شروع به ساخت فیلم‌ها و دنباله‌های اکشن خودش نیز کرد؛ «داستان پلیس ۲» Police Story و «Armour of God: Operation Condor». استعداد بدنی و جذابیت این هنرپیشه‌ و کارگردان هنگ‌کنگی غیرقابل انکار است. اما چیزی که فیلم‌های او را خاص می‌کند ترکیب طنز فیزیکی، درگیری‌ها، بدل‌کاری‌های واقعی و ابتکار در روایت داستان‌هاست.

۵. وودی آلن

پیش از تصمیم وودی آلن به فیلم‌سازی، او در تعداد اندکی فیلم‌های دیگر جلوی دوربین رفته بود و به لطف برنامه‌های استندآپ کمدی‌اش، در دهه‌ی ۶۰ میلادی چهره‌‌ای قابل‌تشخیص بود. توانایی‌های او در عرصه‌ی نویسندگی، کارگردانی و بازیگری شکوفا شده است. او در اولین فیلم‌های کمدی‌اش شخصیتی کودکانه و باهوش (مثل ولگرد کوچولو Little Tramp با بازی چارلی چاپلین) را به نمایش می‌گذاشت. سپس، شخصیت فیلم‌های «آنی هال» Annie Hall و «منهتن» Manhattan به دنیایی واقعی اما با تفکری فانتزی وارد شدند. فرقی ندارد که آلن فیلمی خنده‌دار، کمدی رمانتیک جدی یا درام هستی‌گرایانه ساخته باشد، شخصیت او جلوی دوربین همیشه ثابت و بسیار واقعی است.

۴. باستر کیتون

کیتون از کودکی ستاره‌ی نمایش‌های وودویل Vaudeville بود. او پیش از کارگردانی آثار خودش، در کمدی‌های کوتاه متعددی با فتی آربوکل Fatty Arbuckle همکاری کرده بود. او ساخت برخی از بهترین کمدی‌های تاریخ را در کارنامه‌ی هنری‌اش دارد. آثاری مثل «استیمبوت بیل جونیور» Steamboat Bill Jr، «شرلوک جونیور» Sherlock Jr و «ژنرال» The General شامل تمهیدات فیزیکی تدوین و گزینش تصاویر خاص در فیلم‌سازی بودند که موجب خنده‌ی بیشتر تماشاچی می‌شدند. کیتون از بدن نرم و منعطف مادرزادی‌اش در فیلم‌هایش استفاده می‌کرد و گاهی سلامت خود را نیز به خطر می‌انداخت.

۳. کلینت ایستوود

زمانی که کلینت ایستوود Clint Eastwood تصمیم به ساخت فیلم گرفت، بیشتر به عنوان ستاره‌ی فیلم‌های اکشن شناخته می‌شد. اما خیلی زود خود را به عنوان فیلم‌ساز ژانرهای غیرمعمول مطرح کرد. آثار ایستوود به عنوان کارگردان و بازیگر، جزو فیلم‌های مهم سینمای آمریکا به حساب می‌آید. «نابخشوده» Unforgiven، «یک دنیای بی‌نقص» A Perfect World و «گرن تورینو» Gran Torino از جمله فیلم‌های مطرح ایستوود هستند. امسال از او دو فیلم دیگر منتشر خواهد شد و ایستوود در «ساقی مواد مخدر» The Mule پس از ۶ سال دوباره جلوی دوربین فیلمش قرار گرفته است.

۲. چارلی چاپلین

اگرچه چاپلین فیلم‌های متعددی را با بازی خودش کارگردانی کرده است، اما با ساخت شخصیت «ولگرد کوچولو» در مجموعه فیلم‌های کمدی موفق ساخته‌ی مک سنت Mack Sennett ظاهر شده است. همین باعث شد او در تمام دنیا شناخته شود. برخی عقیده داشتند که فیلم‌های چاپلین از جنبه‌ی هنری برخوردار نیست و او شیوه‌ای رُک داشت. اما آنها از درک زمان و تصویر دقیقی که برای هر شوخی در نظر گرفته شده عاجز بوده‌اند. برخی از بهترین فیلم‌های او مثل «روشنایی‌های شهر» City Lights و «عصر جدید» Modern Times، پس از ورود صدا به فیلم‌ها ساخته شده‌اند اما او تا مدت‌ها یک بازیگر صامت باقی ماند.

۱. اورسن ولز

پیش از ساخت «همشهری کین» Citizen Kane که اولین تجربه‌ی کارگردانی و بازیگری سینما برای اورسن ولز Orson Welles محسوب می‌شود، او در تئاتر و رادیو چهره‌ای شناخته‌شده بود. این فیلم یکی از شاهکارهای کارگردانی و بازیگری در تمام تاریخ است. ولز به خوبی از پس بازی در نقش جوانی تا پیری چارلز فاستر کین Charles Foster Kane بر آمده است. فیلم‌های بعدی‌ او مثل «نشانی از شر» Touch of Evil، «آقای آرکادین» Mr. Arkadin و «ناقوس‌های نیمه‌شب» Chimes at Midnight به زیبایی در تسخیر کین و خود اورسن ولز هستند.

این مقاله برگرفته از نوشته‌ی بیلژ ابیری Bilge Ebiri در سایت vulture.com است.

کپی برداری و نقل این مطلب به هر شکل از جمله برای همه نشریه‌ها، وبلاگ‌ها و سایت های اینترنتی بدون ذکر دقیق کلمات “منبع: بلاگ نماوا” ممنوع است و شامل پیگرد قضایی می شود.

نوشته بازیگران معروفی که در فیلم هایی به کارگردانی خودشان بازی کرده‌اند اولین بار در بلاگ نماوا. پدیدار شد.